Kiến trúc Byzantine là cái tên tuy xa lạ và mới mẻ với nhiều người, nhưng những kiến trúc này đã xuất hiện từ rất lâu trước đây, chúng mang nhiều dấu ấn và tạo nên những ảnh hưởng sâu sắc cho sự phát triển và sáng tạo của các nền kiến trúc sau này. Bài viết dưới đây sẽ cùng các bạn tìm hiểu những công trình kiến trúc Byzantine độc đáo.
Mục Lục
Kiến trúc Byzantine là gì?
Nền kiến trúc Byzantine được hình thành thành phố Byzantine, ở đế quốc Đông La Mã. Chính vì vậy mà nó có nhiều ảnh hưởng từ lối kiến trúc La Mã cổ đại và những công trình có phong cách mới mẻ, hoàn toàn độc đáo được xây dựng lên từ lối kiến trúc này.
Phong cách kiến trúc này tập trung chủ yếu vào những công trình lớn như các đền đài, nhà thờ, thánh điện. Các công trình tiêu biểu của phong cách kiến trúc này vẫn còn tồn tại và đã tạo dựng nên nhiều sự độc đáo, sáng tạo cho đến nay.
Những công trình kiến trúc Byzantine thường mang những hình thái của thiết kế mái vòm rộng lớn đặc trưng như thời kỳ La Mã. Chính những mái vòm đã tạo nên một không gian rộng lớn và thoáng đãng hơn cho các công trình này, tuy nhiên chúng vẫn mang một phong cách Tây Âu độc nhất và riêng biệt.
Vị trí địa lý
Góp mặt vào nền văn hóa Byzantine có các nước Hy Lạp, Ai Cập, Syria và Tiểu Á. Nằm ở vị trí giáp ranh giữa Đông và Tây, nền văn hóa độc đáo này in đậm dấu ấn truyền thống của cả hai vùng này, ta dễ dàng nhận thấy có sự kết hợp giữa các yếu tố phương Đông lẫn các yếu tố Hy Lạp – La Mã cổ đại.
Đặc điểm của những công trình kiến trúc Byzantine
Nền kiến trúc Byzantine gồm có những đặc điểm nổi bật sau:
– Mặt bằng nhà thờ có sử dụng những biểu tượng hình học đặc trưng như: Basilica hình chữ nhật, tập trung, đa giác, chữ thập.
– Lối vào chính ở phía Tây và bàn thờ luôn ở phía Đông.
– Kiến trúc Byzantine thường sử dụng tường gạch là chủ yếu hoặc gạch được xen kẽ với đá hoa cương. Mái nhà được lợp ngói hoặc được lót bằng phần đông của những tấm chì, tạo nên cấu trúc vững chắc.
– Phía bên trong vô cùng hào nhoáng và hoa lệ, khảm khắc những hình mẫu trang trí chủ yếu với hai màu lam, vàng, thì phía ngoài hầu như rất đơn giản, không trang trí gì, chỉ để gạch đá nằm im toát lên sự uy dũng, đầy mạnh mẽ.
Nghệ thuật trang trí trong những công trình kiến trúc Byzantine
Trong kiến trúc Byzantine thời trung cổ thì vật liệu xây dựng vẫn chưa có nhiều sự mới mẻ, chủ yếu là gạch, đá, bê tông và thạch cao, chính vì vậy mà nghệ thuật trang trí của họ gắn liền với các loại vật liệu thô sơ này. Với sự sáng tạo và trí tưởng tượng của mình, người xưa đã tạo ra những nghệ thuật đẹp mắt và độc đáo như nghệ thuật chạm khắc pha lê, chạm khắc thủy tinh mờ pha bột màu. Điều này không chỉ đem lại sự hoàn thiện và sáng tạo trong nghệ thuật, mà còn giúp cho kiến trúc Byzantine trở nên lộng lẫy, huyền bí hơn.
Ở các nhà thờ, tường nhà được trang trí bằng tranh đá cẩm thạch, tranh đá ghép pha lê, hoặc tranh vẽ bột màu, chủ yếu là các hình ảnh từ điển tích của Thiên Chúa giáo, là những phong cách trang trí đặc trưng của nền kiến trúc này. Mặt ngoài các miếng thủy tinh có độ nghiêng khác nhau, đầy lấp lánh tạo nên một vẻ đẹp mà không đâu có được, đồng thời khoảng cách giữa các miếng thủy tinh cũng cách xa nhau, điều này đã tạo nên vẻ hài hòa giữa tranh khảm với công trình xây đựng.
Nghệ thuật khảm đá của kiến trúc Byzantine giữ nguyên được hình dáng hình học của kết cấu kiến trúc, khắc lõm vào hình chữ V hoặc hình chữ U, phương pháp này bắt nguồn từ nghệ thuật truyền thống Arménia ở vùng Trung Á.
Những công trình kiến trúc Byzantine tiêu biểu
Có 2 công trình tiêu biểu cho phong cách Byzantine đó là: Nhà thờ Hagia Sophia tọa lạc ở Thỗ Nhĩ Kỳ và nhà thờ St. Marco nằm ở Venice, Ý.
- Nhà thờ Hagia Sophia (Thỗ Nhĩ Kỳ) – kiệt tác thánh đường bí ẩn
Nhà thờ Hagia Sophia được người La Mã xây dựng đầu tiên vào năm 360. Vào năm 1453, khi đế chế Ottoman lật đổ Byzantine, nơi đây được người Hồi giáo sử dụng làm giáo đường cho người dân đến cầu nguyện. Và một thời gian sau đó đã bị bỏ hoang. Mãi cho đến năm 1935, Tổng thống Ataturk đã quyết định biến nơi đây trở thành bảo tàng để phục vụ các khách du lịch đến tham quan và chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ xưa của nơi đây.
Chắc có lẽ cũng bởi ảnh hưởng của nhiều phong cách đa dạng khác nhau từ nhiều nơi nên nhà thờ Hagia Sophia sở hữu những tinh hoa đặc sắc tạo nên vẻ đẹp ấn tượng vượt lên cả những vẻ đẹp thông thường với những cột đá cẩm thạch làm cột cho phần mái vòm rộng lớn nối tiếp với những dãy cửa sổ nhỏ. Từ dưới nhìn lên bạn sẽ phải thốt lên thật ngạc nhiên với thiết kế vô cùng độc đáo và cực kì sáng tạo này, bởi nó đã cho bạn cái nhìn khác tựa như không gian đa chiều mà hiện nay ta vẫn có thể bắt gặp trong các tác phẩm nghệ thuật hiện đại.
- Nhà thờ St. Marco (Vernice – Ý)
Kể từ khi xây dựng trong thế kỷ 13, nhà thờ đã được thiết kế theo phong cách kiến trúc Byzantine, được xây dựng chủ yếu bằng đá cẩm thạch và những vật liệu khảm khắc vô cùng tinh tế bao gồm cả phần mái vòm, cửa vòm và cột đứng… có cả mặt bằng hình chữ thập Hy Lạp. Ở cổng chính của thánh đường có hình đầu sư tử với các bức tượng từ thế kỷ 13 đã mô tả các tiệc hội Venice, ngụ ý tượng trưng cho 12 tháng, ứng với 12 cung hoàng đạo. Điểm nổi bật là bản sao “Bộ tứ mã” được đặt ngay trước cửa sổ tầng trên và được làm bằng đồng mạ vàng.
Bên trong nhà thờ từ tường đến trần có nhiều tranh khảm mang lịch sử lâu đời khảm mạ vàng với tổng diện tích lên đến 4.240 m2, vì thế nhiều người gọi đây là “Nhà thờ Vàng”.
Kết luận
Trên đây là những thông tin khá thú vị về những công trình kiến trúc Byzantine, tuy rằng chúng đã có từ rất lâu đời, nhưng những ảnh hưởng tích cực đến các phong cách kiến trúc sau này và những vẻ đẹp vượt thời gian của nó đã góp phần tạo nên những công trình tuyệt đẹp và độc đáo cho thế giới.
